II. Abdülhamid, 31 Ağustos 1876 tarihinde tahta çıkmıştı. 32 yıl 7 ay 13 gün hüküm sürdükten sonra 27 Nisan 1909 tarihinde tahttan indirilmiştir. Abdülhamid tahttan indirilene kadar pek çok toprak kaybetmiş ve kurduğu baskı rejimini kullanarak toprak kayıplarını halktan gizlemeye çalışmıştır. Bu yüzdendir ki, II. Abdülhamid döneminde bir sürü kelime yasaklanmış, bu kelimeler arasında, Bosna, Hersek, Makedonya, Girit, Kıbrıs gibi kelimeler de yer almıştır.
Tarihçilerin Görüşleriyle Toprak Kayıpları
II. Abdülhamid imparatorluğu bir arada tutmak için çaba harcasa da, döneminde çok fazla toprak kaybedilmiştir. bu dönemde Tunus, Girit, Mısır, Kıbrıs, Sırbistan, Karadağ, Romanya, Bulgaristan, Bosna Hersek, Niş, Teselya, Kars, Batum ve Ardahan kaybedilmişti. Tarihçi İlber Ortaylı az bilenen bir konuya dikkat çekerek, II. Abdülhamid’in İran’a bile toprak verdiğini söylemektedir. İlber Ortaylı, Yakın Tarihin Gerçekleri isimli kitabında bu konuda şunları söylemektedir:
“Sultan Abdülhamid savaşlara girmezdi deniliyor ama onun zamanında da çok toprak kaybettik. Kıbrıs, Tunus gibi yerleri elden çıkardık ve hatta İran’a bile toprak verdik. Öyle bilindiği gibi bizim Iran ile sınırımız Kasr-ı Şirin ile falan çizilmedi.”
II.Abdülhamid konusunda çalışmalarıyla tanınan Vahdettin Engin de, Pazarlık isimli kitabında “Abdülhamid’in zamanında hiç toprak kaybı olmadığı şeklindeki görüş doğru değil.” dedikten sonra devamında şunları söylemektedir:
“1877-1878 Osmanlı Rus savaşı sonrasında Balkanlardaki ve Doğu Anadolu’daki toprak kayıpları II. Abdülhamid’in padişahlığı sırasında gerçekleşmiştir. Ayrıca Tunus’un Fransızlar, Mısır’ın İngilizler tarafından işgal edilmesi Kıbrıs’ın İngiltere’ye, Doğu Rumeli vilayetinin Bulgaristan’a bırakılması da Abdülhamid zamanında oldu.“
Halifelik Nüfuzunun Kullanılması: Sulu Sultanlığı Örneği
Padişah II. Abdülhamid, Osmanlı topraklarını kaybetmekle kalmamış, Filipinler’deki Sulu Sultanlığı egemenliğinde yaşayan Müslümanların, ABD’ye itaat etmesi için de destek vermiştir. Şöyle ki; ABD’nin Osmanlı büyükelçisi Abdülhamid’den halifelik nüfusunu kullanarak, Tausug halkının ABD’ye itaat etmesi için bir buyruk vermesi ister ve Abdülhamid de bu isteği yerine getirir.
Ve Sonuç
Abdülhamid hakkında ister olumlu düşüncelerimiz olsun isterse de olumsuz düşüncelerimiz olsun şurası bir gerçektir ki, Abdülhamid döneminde büyük toprak kayıpları olmuştur.
Batuhan AĞAŞ
Yararlanılan Kaynaklar:
Vahdettin Engin, Pazarlık, Yeditepe Yayınevi İstanbul 2010
Hıfzı Topuz “100 Soruda Türk Basın Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1973
İlber Ortaylı Yakın Tarihin Gerçekleri, Timaş Yayınları, İstanbul 2017
Tarihten Yazılar 
✍️ Yorumunuzla İçeriğe Değer Katın: Katkılarınızı bekliyoruz!