Petro’dan önce Rusya, yoksul bir ülkeydi. Tarım dönemine kıyasla ilkel yöntemlerle yapılıyordu. Rusya, çok geniş topraklarla sahip olmasına rağmen, gerekli yollara sahip değildi. Bilim ve teknoloji çok geriydi. Ondan önceki Rus ülkesinin durumunu anlatmak amacıyla, daha pek çok örnek vermek mümkün. Ama kesin olan şey, Rusya’nın yerinde saydığı, batının ise sürekli geliştiği gerçeğidir.
Kaşgarlı Mahmut ve Yusuf Has Hacip, Karahanlılar ile ilgili sınırlı bilgi verirler. Bu iki Türk büyüğü, Karahanlıların konuştuğu dili ifade ederken, “Hakani” kelimesini kullanmışlardır.3 Buradan yola çıkarak, Karahanlıların kendilerini, Hakani olarak tanımladıkları sonucuna ulaşabiliriz.
Osmanlı tarihinin babası Halil İnalcık’a göre, “Osman’ın aşireti hakkında kroniklerde aktarılan bilgiler ve soy ağaçları (jenealojiler) hiçbir tarihî esasa dayanmaz. Kroniklerde genel giriş kısmında efsaneleşmiş birtakım belirsiz iddia ve gelenekler içerdikleri tarihî bilgileri ayırt ederek kullanılmalıdır.
Bilimsel olmak iddiası ile hazırlanmış olan kitaplarda, din ile çelişen ifadelerin yer alması çok doğaldır. Bilimin ne olduğunu bilen herkes de bu şekilde düşünecektir. Çünkü bilimsel olmak her şeyden önce tarafsız olmak ve insan aklına dayanmak demektir.
Türkler, çok eski devirlerden itibaren Çin’e yağma akınları düzenlerlerdi ve şüphesiz ki, bu yağma akınları sırasında bazı insanlar liderlik becerileri ile öne çıkardılar. Bu liderler, bir devlet kurmakta başarılı olamasalar bile, bir kısım insanları “yağma akınları yapmak” gibi bir amaç etrafında birleştirmeleri sayesinde, ileride ortaya çıkacak olan, devlet geleneğinin ilk tohumlarını atmış olurdular.
Eski Türkler, iklimin oldukça zorlu olduğu bir coğrafyada yaşıyorlardı. Bu zorlu iklim şartları onların güçlü insanlar olmasını sağladığı gibi iklimi kontrol etme arzusu taşımalarına da sebep oluyordu. Türklerin, iklimi kontrol etme arzuları Yada Taşı Efsanesi’nin doğmasına sebebiyet vermiş olmalıdır. Efsaneye göre, eski Türkler “yada” adı verilen bir taşa sahiptiler ve bu taş iklimi kontrol etmeye yarıyordu.
