Ortaçağ’ın en büyük imparatorluklarından biri olan Bizans İmparatorluğu, tarihi boyunca birçok doğal felakete maruz kalmıştır. Ancak, bu felaketler arasında en yıkıcılarından biri, 526 yılında Antakya’yı vuran büyük deprem olmuştur. Mayıs ayının sonlarında meydana gelen ve yaklaşık 250.000 kişinin hayatını kaybettiği tahmin edilen bu deprem, bölgedeki tarihi ve kültürel yapıları yerle bir etmiştir.
526 Antakya depreminin büyüklüğü, 7.0 olarak tahmin edilmiştir. Deprem, Antakya ve çevresinde büyük bir tahribat yaratmıştır. Birçok bina ve yapı, depremin etkisiyle yerle bir olmuş ve şehir adeta harabe haline gelmiştir. Depremin ardından şehirde yangınlar çıkmış bu yangınlar depremde yıkılmayan yapılara büyük hasarlar vermiştir.
Deprem, sadece Antakya’yı etkilemekle kalmamış, aynı zamanda çevredeki yerleşim yerlerini de etkilemiştir. Daphne ve Antakya’nın bir banliyösü ve liman kenti olan Seleucia Pieria da depremden büyük zarar görmüştür. Limanda meydana gelen 0.7-0.8 metrelik yükselme, sonraki alüvyon birikmesi nedeniyle limanın kullanılamaz hale gelmesine yol açmıştır.
Depremin ardından enkaz altında kalanların kurtarılması için çılgınca bir kurtarma çalışması başlatıldıysa da kurtarılanların önemli bir kısmı kısa süre sonra yaralarından öldü. Depreme şahit olan Bizans Tarihçisi John Malalas, depremin yarattığı yıkımı anlatırken şu cümleleri kullanmaktadır:
“Aynı imparatorun [ I. Justin ] yedinci yılında, Mayıs ayında, Olybrius konsül olarak, Büyük Antakya beşinci kez ilahi gazaptan acı çekti . O sırada, tanrısallığın gazabıyla kışkırtılan büyük bir terör, ölümlüleri sardı; çünkü evlerinin yıkıntıları altına gömülenler topraktan çıkan ateşle yanıp kül oldular. Ayrıca havadan kıvılcım gibi düşen bir şimşek ateş gibi yanıyordu. […]. Alevler, aceleyle kaçanların gözü önünde her yerde kendini gösterdi. […] Gösteriyi izlemek korkutucuydu ve pek inandırıcı değildi. […] Sonuç olarak, Antakya harap oldu: dağa yakın olanlar dışında hiçbir tapınak, hiçbir manastır, hiçbir kutsal yer, hiçbir ev harabeden kurtulamadı. […] Depreme direnen tüm binalar yangında tamamen yıkıldı. Yaklaşık iki yüz elli bin ölüm vardı. […] Hamile kadınlar yirmi hatta otuz gün sonra harabelerden yara almadan çıkarıldı. […] Şehrin düşmesinden sonra bir yıl altı ay içinde başka depremler oldu. “ (1)
I. Justin’in deprem haberini aldıktan sonra kiliseye hükümdarlık sembolleri olmadan girdi ve Antakya’nın yıkılmasına ağıt yaktı. Şehre elçiler göndererek acil yardım ve yeniden inşa için yeterli parayı sağladı. Ancak, Kasım 528’deki başka bir büyük depremde, daha az can kaybı olmasına rağmen, depremden sonra inşa edilen birçok bina yıkıldı.
Depremin yıkıcı etkileri, Bizans İmparatorluğu’nun zaten zor durumda olan ekonomisini ve gücünü daha da zayıflatmıştır. Antakya ve çevresindeki yerleşim yerlerinin büyük bir kısmı tekrar inşa edilmemiş ve bölgedeki ticaret ve ekonomik faaliyetler uzun bir süre boyunca iyileşmemiştir. Ayrıca deprem, bölgedeki nüfusun azalmasına ve yerleşim yerlerinin terk edilmesine yol açmıştır.
Dipnot:
fr.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9isme_de_mai_526_%C3%A0_Antioche
Tarihten Yazılar... 