Tarihten Yazılar

Antik dünyanın yedi harikasından biri olan İskenderiye fenerinin yapımına Ptolemaios hanedanınin kurucusu 1. Ptolemaios döneminde M.Ö 297 yılında başlanmış, oğlu 2. Ptolemaios döneminde M.Ö. 247 yılında tamamlanmıştır. Mimari Knidoslu Sostratostur.

İskenderiye Fenerinin orjinal adı Pharos’tur. Pharos Yunancada “parıldayan ışık” anlamına gelir ve Fenerin yapıldığı adanın da ismidir.

Pharos adası ise ismini Yunan mitolojisindeki “kahin deniz Tanrısı” Proteos’tan almıştır.

İskenderiye Feneri üç katlı olup yüksekliği 100-120 metre arasıdır. 1. Katın yüksekliği 60 metredir. 2. Katın yüksekliği 30 metredir. 3. Katın yüksekliği 15 metredir.

İskenderiye Fenerinin yüksekliği hakkında çeşitli efsaneler uydurulmuştur. Epiphanes fenerin 559 metre olduğunu yazmıştır. Josephus 54,864 metre demiştir. İbni Kordadhbeh ise Pharosun Konstantinopolisten görüldüğünü yazmıştır.

İskenderiye Feneri hakkındaki en gerçekçi tanımı 1166 yılında Pharosu ziyaret eden Arap gezgin İbni Muhammed el-Balavi el-Andaloussi yapmıştır. Andaloussinin anlatımına göre fenerin yüksekliği 117 metredir.

İskenderiye Feneri 956 ve 1303 yılındaki depremlerde büyük hasar görmüştür. Montpelier manastırındaki bir kayda göre Pharos’un yıkılış tarihini 8 Ağustos 1303’tür. 1326 yılında Pharos’a gelen İbn-i Battuta fenerin harabelerinden bahsetmektedir.

İskenderiye fenerinde ışık kaynağı olarak ateşten daha çok ışığı yansıtmak için cilalanmış tunç aynalar kullanılmıştır. İskenderiye’ye yaklaşan gemiler helyograf mesajlarını (güneş ışığıyla iletilen mesaj) Fener sayesinde şehre ulaştırmıştır.

İskenderiye Feneri mimari üslubuyla kendinden sonraki deniz fenerlerine ilham kaynağı olmuştur. İskenderiye Feneri tarihteki ilk deniz feneri değildir. İskenderiye Fenerinden önce yapılan deniz fenerleri de vardır.

İskenderiye Feneri hakkındaki araştırmalar 1960 lı yıllarda başladı ve 7 m. boyunca bir İsis heykeli su altından çıkarılmıştır. 1997 yılında ise 2. Ptolemaios’a ait dev bir heykel bulunmuştur.

BARIŞ ATAGÜN