Tarihten Yazılar

Homeros adını duyduğunuzda aklınıza hemen Truva Savaşı’nın kanlı destanı ve Odysseus’un on yıl süren o inanılmaz yolculuğu gelir. O, Batı edebiyatının temelini atan, milattan önce 8. yüzyılda veya 7. yüzyılda yaşamış olduğu varsayılan dev bir figür. Ama şurası bir gerçek ki, onun hayatı, yazdığı destanlardan farksız bir gizem perdesiyle örtülü!

Bir Şair mi, Yoksa Bir Efsane mi?

Tarihe böylesine büyük etki etmiş olan Homeros ile ilgili en büyük gizem, gerçek bir kişi olup olmadığıyla ilgilidir. Tıpkı bahsettiği efsaneler gibi kendisi de efsanevi bir kişilik olabilir. Bir çok uzman onungerçek bir kişi olup olmadığını, gerçek bir kişiyse bile İlyada ve Odysseia gibi devasa eserleri tek başına yazıp yazmadığını sorguluyor. Modern çalışmalar eleştirel olsa da, tarihi kaynaklarda Homeros günümüz Türkiye topraklarında yaşamış kör bir ozan olarak anlatılmaktadır.

Belki de Homeros, yüzyıllarca dolaşan, anlatıcıdan anlatıcıya geçen sözlü hikayeleri toparlayıp, onları yazıya döken son büyük ozandı. Yani, o sadece bir şair değil, belki de bir çok hikayeyi dinlemiş yazıya geçirmiş bir editördü.

Kör Ozanın ve Yeteneği

Antik sanat eserlerinde ve hikayelerde Homeros genellikle kör bir ihtiyar olarak resmedilir. Peki bu sadece duygusal bir imaj mıydı, yoksa bir gerçek mi?

Onun eserlerindeki detay zenginliği ve karakterlerin duygusal derinliği, bazılarına göre iç gözünün ne kadar keskin olduğunun kanıtıdır. Körlük, onu dünyanın sadece görünen yüzünün ötesini anlatmaya iten o özel yetenek miydi? Bu, yüzlerce yıldır süren büyüleyici bir spekülasyon.

Savaşın Korkunçluğu ve Eve Dönüş Hasreti

Homeros’un gücü, basit olayları bile evrensel duygulara dönüştürebilmesinde saklıydı.

• İlyada: Bu destan, on yıl süren Truva Savaşı’nın sadece kısa bir dönemini anlatır, ama bu kısa dönemde bize kahramanlığın bedelini, onurun kırılganlığını ve savaşın yıkıcı dehşetini gösterir. Agamemnon ile savaşçı Aşil… Bunlar sadece tarihsel karakterler değil; insan olmanın tüm zayıflıklarını ve güçlerini yansıtan arketip figürlerdir.
• Odysseia: Savaş bittikten sonra bile rahat yok. Bu destan, kurnaz kral Odysseus’un 10 yıl süren, tanrılarla dolu, canavarlarla çevrili eve dönüş yolculuğunu anlatır. O, sadece bir maceraperest değil; ait olma, aile ve yuva arayışındaki her insanın ta kendisidir.

Not: Antik Yunan’ın MÖ 1184’e tarihlediği Truva Savaşı, 19. yüzyılda şüpheyle karşılandı. Ancak Heinrich Schliemann, 1873’te Türkiye’deki Hisarlık’ta Homeros’un Truva’sını bulduğunu duyurarak bu şüpheyi yıktı. Bugün, akademisyenler savaşın kökenini MÖ 1220’deki Truva VIIa yıkımına veya farklı kuşatmaların birleşimine dayandırıyor

Homeros, eserlerinde bize şunu fısıldar: Tanrılar güçlüdür, ama kararlarımızın sonuçları bizim kaderimizi belirler.

Tarih Kitabından Daha Fazlası

Homeros, sadece bir edebiyatçı değildi; o, aynı zamanda antik Yunan’ın sözlü ansiklopedisiydi.

Onun destanlarındaki detaylar, bizlere binlerce yıl önceki toplumsal normları, etik kuralları, inançları ve güzellik anlayışını gösteren bir pencere açar. Bilim insanları ve tarihçiler, eserlerini antik yapıları ve coğrafyayı anlamak için birer kılavuz olarak kullanır.

Bugün bile, sinemadan tiyatroya, romandan felsefeye kadar Batı kültürü, Homeros’un yarattığı bu kahramanlık, yolculuk ve insan ruhu temelleri üzerinde yükselmektedir.