İhsan Raif Hanım, 1877’de Beyrut’ta dünyaya geldi. Nafıa Hanım ve Ziraat Nazırı Köse Mehmed Raif Paşa’nın kızıydı. Babasının görevi nedeniyle pek çok yer gezdi ama en son geldiği Adana’da 12 yaşına kadar yaşadı. Adana’dan sonra İstanbul’a geldiler. İstanbul’da özel müzik, edebiyat ve Fransızca dersleri aldı. Küçük yaştan itibaren edebiyata ilgi duydu. Döneminin şairlerinden Rıza Tevfik’in etkisiyle hece vezniyle halk şiiri tarzında şiirler yazdı. Hece veznini kullanan ilk Türk kadın şairlerdendi.
İstanbul’da ailenin yaşadığı Taş Konağı çok seviyordu. O konakta yaşadığı günleri “O günler başka bir semâ altında, tomurcuk güllerin açtığı, uçarı gönüllerin coştuğu hayal ülkesiydi“ diye hüzünle anıyor ve “şiirin, musikinin, sanatın beslendiği edebiyat mekânı” olarak adlandırıyordu.
İhsan Raif henüz 13 yaşında bir gün kardeşi Belkıs ile oyun oynarken yaşadıkları Taş Konağa giren yabancı bir adam İhsan Raif’i kaçırmaya çalıştı. Reji memuru Mehmet Ali Bey, Taş Konak’ta çalışan Mısırlı Arap Bacıları kandırarak odalarına dalıp küçük kızı kaçırmaya çalışmıştı. Mehmet Ali Bey evli ve çocuğu olmasına rağmen bu 13 yaşındaki çocuğa aşık olmuştu. İhsan Raif Hanım hiç istemediği halde Mehmet Ali Bey bu aşkından vazgeçemiyordu. İhsan Raif Hanımın babası Raif Paşa yaşanan bu olaydan çok rahatsız olmuştu. Ayyuka çıkan dedikodulardan dolayı zorunlu olarak bu evliliğe razı oldu. İhsan Raif Hanım babasının bu kararına karşı çıkamadı ve evlenerek İzmir’e gitti. Evliliğinin ikinci Senesinde 15 yaşındayken anne oldu. İhsan Raif Hanım hayatının en acı günleri olarak sözünü ettiği bu zamanları dizelere dökerek “Kimseye etmem şikayet, ağlarım ben halime” şiirini yazdı.
Kendisini evlendiren babası hakkındaki düşünceleri de oldukça dokunaklıydı; “Babamın terazisinin şaştığını hiç görmedim ben. Onu Hazret-i Ömer adaletinin timsali bilirdim. Benim istikbalimi tartarken adil olmadı o terazi. Mehmet Ali’yle nikâhlanmaktan başka çıkar yolum kalmadı. Günlerce gözyaşı döktüm, haftalarca yalvardım. Babacığım, masumum, bana kıyma, derslerimi tamamlayayım, yaşım küçük, beni yakma, dizlerine kapandım. Beni sevdiğim biriyle evlendir, telli duvaklı gelin et...”
İhsan Raif hanımın bu isteksiz evliliği 14 yıl devam etti. Ailesi artık Raif Hanımın ısrarlarına dayanamayarak boşanmalarına rıza gösterdiler. Ancak yine babasının isteği ve ısrarı ile bu kez de Fehim Bey ile evlenmek zorunda kaldı. Bu evlilik ise Fehim Bey’in verem hastalığına yakalanması ve bu hastalığın İhsan Raif’e de bulaşma ihtimaline karşın 2 yıl sonra son buldu.
Bu arada parçalanmış Osmanlı Devletinden sonra Mustafa Kemal ve arkadaşları Kurtuluş savaşına başlarlar. İhsan Raif Hanım Kurtuluş Savaşı süresince mitinglerde, şiirler ve ateşli nutuklarla milli mücadeleye destek verir.
İhsan Raif Hanım üçüncü evliliğini ise bu kez büyük aşkla sevdiği Şahabettin Süleyman ile yapar. Bu evliliği de 6 yıl sürer. Ancak İsviçre’de yaşadıkları dönemde Şahabettin Süleyman yakalandığı İspanyol Gribine yenilerek vefat etmesiyle bu evlilik de sonlanmış olur. Daha sonra kendinden daha genç bir Fransız il evlenmesi de ona aradığı mutluluğu veremeyecekti. Müslüman olup Hüsrev adını alan genç Fransız şair ile olan yaşamı, 49 yaşındayken 1926 yılında Paris’te apandisit ameliyatı sırasında masada can vermesiyle son buldu.
İhsan Raif Hanım, Fransızcaya ve Fransız Edebiyatına oldukça vakıftı. Şiirleri kadınsı, aşk dolu ve yoğun duygu içeriklidir. Şiirlerinden bazılarını kendisi, çoğunu da diğer sanatçılar bestelemiştir. İhsan Raif Hanım’ın şiirlerinden bestelenmiş şarkılar günümüzde de dinlenmektedir.
Sedat Karadayı
Tarihten Yazılar... 