Atatürk Menemen’i Yakın Dedi mi?

24 Aralık 1930 tarihinde, dördü silahlı altı kişi camiden aldıkları sancağın etrafında insanları toplamaya çalışıyorlardı. Amaçlarını şu sözler ile açıklıyorlardı: “Şapka giyen kafirdir! Yakında yine şeriata dönülecektir.” İddialarına göre bu amacı gerçekleştirmek için büyük bir ordu oluşturulmuştu. Bu yalan iddia, halkı korkutmak konusunda oldukça başarılı oldu. Bilindiği üzere, olaya müdahale etmek için Asteğmen Kubilay bölgeye gönderilecek ve şehit edilecektir.

Mustafa Kemal Atatürk Menemen’de yaşananlara sert tepki gösterdi. Kazım Özalp’in aktardığına göre şunları söyledi: “Bu ne haldir, mürteciler hükümet meydanında ordunun subayını din adına boğazlayabiliyorlar. Binlerce Menemenli’den kimse çıkıp mani olmuyor, bilakis tekbirlerle teşvik ediyorlar. Yunan idaresi altındayken bu hainler neredeydiler? Onların namusunu ve dinini kurtaran ordunun bir subayına reva gördükleri bu saldırının cezasını yalnız hain katiller değil, hepsi en ağır şekilde çekmelidir. Bu Cumhuriyet’i ve bizim başımızı kesmektir. Bundan bütün Menemen sorumludur. Bu kasaba ‘Vilmodit’ ilan edilmeye müstahak olmuştur’‘ Atatürk Vilmodit emrini verdikten sonra bu kararından geri adım attı ve şunları söyledi: “Böyle emirler verirsem, uygulamayın, sonra bir daha sorun” Bir diğer görüşe göre ise Atatürk’ü bu kararından çevresindekiler vazgeçirmiştiler.

Atatürk, Menemen’in yakılması emrini vermişti ama bu emrin verilmiş olması, sosyal medyada sıkça yapılan yayınların doğru olduğu anlamına gelmez. Sosyal medyada Atatürk’ün şehri içinde insanlar varken yakma emri verdiği tekrarlanır. Oysa durumun böyle olmadığını anlayabilmemiz için,“Vilmodit” kelimesinin ne anlama geldiğini bilemiz gerekir.“Vilmodit” kelimesinin anlamı şu şekildedir;

“Fransızca bir sözcük olan ‘ville maudite’, cezalandırılmış şehir anlamına gelir. Vilmodit kasaba ise, toplumsal olarak işlenen bir suç yüzünden bir kentin cezalandırılması anlamına geliyor, buna göre; kasabanın bütün halkı şehir dışına çıkarılır, aileler, birer ikişer memleketin başka şehirlerine dağıtılır, tam boşaltılmış şehir tümüyle yakılır, bugünkü ve yarınki nesillere ibret olmak üzere hükümet meydanına büyük bir siyah taş, sütun olarak dikilir. “(2)

Atatürk şehrin boşaltıldıktan sonra yakılıp, şehir meydanına bir utanç anıtı dikilmesi emrini vermişti. Belirttiğimiz üzere daha sonra bu emri verdiği için pişmanlık duydu. Vilmodit’in Türkçe bir kelime olmaması, bir takım yanlış anlaşılmaların doğmasına sebep olabiliyor. Atatürk şehrin içindeki insanlarla birlikte yakılması emrini vermemişti.

Kaynaklar
1) wikipedia.org/wiki/Menemen_Olay%C4%B1
2) itusozluk.com/goster.php/vilmodit